Midt i koronaepidemien: Hel­se­til­bo­det på Vald­res vgs. skal vekk

Vald­res: – Eg sy­nest det er trist at fyl­kes­kom­mu­nen brått og bru­talt fo­re­slår å rive vekk det­te til­bo­det til ung­dom­men, sei­er Ol­vik, som fyrst og fremst er bekym­ra for dei unge, ik­kje for sin ei­gen jobb et­ter­som ho uansett er sik­ra ein el­ler an­nan jobb vi­da­re i sys­te­met.

– Bekymringsfullt

Kom­mu­ne­over­le­ge Per Ei­nar Jahr i Nord-Aurdal åt­va­rar sterkt mot å inn­dra den­ne stil­lin­ga.

– Eg finn det djupt bekymringsfullt at ein vur­de­rer å trek­ke inn stil­lin­ga som hel­se­sju­ke­plei­ar ved vi­da­re­gå­an­de sku­lar. Oppvekstvilkåra til barn og unge bør vera eit satsingsområde. I ei sår­bar og ut­ford­ran­de tid i li­vet er det spe­si­elt nød­ven­dig å ha eit slik låg­ters­kel­til­bod med tryg­ge og kom­pe­ten­te fag­per­so­nar. For oss fast­le­gar er hel­se­sju­ke­plei­a­rar ein svært vik­tig sam­ar­beids­part­nar i eit tverr­fag­leg sa­mar­beid rundt dei unge, skriv Per Ei­nar Jahr i ein kom­men­tar til avi­sa.

– Det dum­mas­te eg har høyrt

Elev­råds­leiar Emi­lie Øde­gård Sæt­re på Vald­res vgs. er også svært kri­tisk til ned­leg­gings­for­sla­get.

– Å legge ned stil­lin­ga som helserådgivar er noko av det dum­mas­te eg no­kon gong har høyrt. Eg vart vel­dig pro­vo­sert då eg las om det­te. Det blir sagt at det skal sat­sast på ung­dom­men. Å ha eit til­bod rundt psy­kisk hel­se er noko av det vik­ti­gas­te å bru­ke pen­gar på, sei­er Sæt­re.

– Vi er hel­di­ge i Vald­res som har man­ge gode per­so­nar å snak­ke med, men det blir ik­kje det same å prate med ein kon­takt­læ­rar el­ler ein råd­gje­var om ting som er vans­ke­leg. Ein kon­takt­læ­rar skal heller ik­kje sit­ta med ei slikt an­svar. Vi ele­var treng å få prate med utan­for­stå­an­de per­so­nar om fy­sisk og psy­kisk hel­se, per­so­nar som vi ik­kje treng å omgå­ast med til dag­leg. Ein kon­takt­læ­rar har heller ik­kje same kom­pe­tan­sen til å hjelpe. Når no­kon har noko tungt å bera på, er det vik­tig å ha ein fag­per­son å gå til, sei­er Emi­lie Øde­gård Sæt­re.

Ho opp­le­ver ab­so­lutt at ele­va­ne på sku­len har vel­dig god nyt­te av helserådgivaren, og hå­par at det er muleg å få til ei bet­re løy­sing enn det som er fo­re­slått.

– Det­te er ei sak som stres­sar oss ele­var på Vald­res vgs. Eg skal no ta saka opp i elev­rå­det, sei­er Sæt­re.

Helsesjukepleiar

To­ril Ol­vik er ut­dan­na sju­ke­plei­ar med til­leggs­ut­dan­ning som hel­se­sju­ke­plei­ar. Ho ar­beid­de dei fyrste ni åra i delt stil­ling som læ­rar og helserådgivar. Frå 2005 vur­der­te lei­in­ga i fyl­kes­kom­mu­nen det som vik­tig å sat­se meir på førebyggjande ar­beid blant ele­va­ne og helserådgivarstillinga vart ut­vi­da, frå 2008 til 100 pro­sent. Stil­lin­ga har tra­di­sjo­nelt vore eit splei­se­lag mel­lom fyl­kes­kom­mu­nen og dei seks vald­res­kom­mu­na­ne. Dei sis­te fem åra har sku­len også fått pro­sjekt­mid­lar frå Hel­se­di­rek­to­ra­tet. I sku­le­å­ret 2020/2021 har sta­ten også gitt eit ekst­ra­til­skot på ein mil­li­on til ei ekst­ra helserådgivarstilling. Nes­te år kan alt det­te blir bor­te.

– Det er ufor­stå­e­leg at det­te er fo­re­slått fjer­na et­ter­som re­gje­rin­ga både gjen­nom stor­tings­mel­ding og opp­føl­ging har prok­la­mert at psy­kisk hel­se blant ung­dom­men er eit satsingsområde.

– Vi veit også kor mykje ung­dom­men slit, sei­er Ol­vik, som har job­ba hardt gjen­nom man­ge år for å byggje opp ei tverr­fag­leg ten­es­te ved sku­len.

Mange bankar på døra

– Det er man­ge ele­var som ban­kar på døra mi, alt frå sku­le­flin­ke til dei som slit på sku­len, i til­legg til kon­takt­læ­ra­rar og for­eld­re.

– Man­ge kjem til oss med til­syne­la­tan­de ba­na­le ting, men ofte kan det vera al­vor­le­ge bakanforliggjande ting som vi må kartleggje gjennom flei­re sam­ta­ler, for så å henvise til fast­le­ge el­ler psykiatrisk helsebehandling. For man­ge er det vik­tig å ha ein vak­sen, nøyt­ral per­son å snak­ke med. Un­der ko­ro­n­aen har det vore ekst­ra vans­ke­leg. I pe­ri­o­den med hei­me­un­der­vis­ning var det man­ge som rap­por­ter­te om at dei had­de det vans­ke­leg på hei­me­ba­ne, og man­ge snud­de døg­net rundt Då sku­len opna att, er­far­te eg at det var man­ge som var svoltne på kon­takt, sei­er ho.

Ol­vik opp­le­ver det som frust­re­ran­de at ein i bud­sjett­for­sla­get gans­ke en­kelt har lagt inn følg­jan­de for­mu­le­ring: tilskot til helserådgivar «utgår».

– Vi ser det som vårt an­svar å hjelpe ele­va­ne til å få bet­re hel­se og til å full­fø­re vidaregåande sku­le, noko som er ein vik­tig inn­gangs­bil­lett til å fun­ge­re vi­da­re i sam­fun­net. Det­te er jo også god sam­funns­øko­no­mi, sei­er Ol­vik.